RE: خطبه دوم - پس از بازگشت از نبرد صفّين در سال 38 هجرى ايراد فرمود.
2 ويژگىهاى پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم
(6) و شهادت مىدهم كه محمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بنده خدا و فرستاده اوست. خداوند او را با دينى آشكار، و نشانهاى پايدار و قرآنى نوشته شده و استوار و نورى درخشان و چراغى تابان و فرمانى آشكار كننده فرستاد تا شك و ترديدها را نابود سازد و با دلائل روشن استدلال كند «2»، و با آيات الهى مردم را پرهيز دهد، و از كيفرهاى الهى بترساند.
3 شناخت عصر جاهليّت
خدا پيامبر اسلام را زمانى فرستاد كه مردم در فتنهها گرفتار شده، رشتههاى دين پاره شده و ستونهاى ايمان و يقين ناپايدار بود. در اصول دين اختلاف داشته، و امور مردم پراكنده بود، راه رهايى دشوار و پناهگاهى وجود نداشت، چراغ هدايت بى نور، و كور دلى همگان را فرا گرفته بود. خداى رحمان معصيت مىشد و شيطان يارى مىگرديد، ايمان بدون ياور مانده و ستونهاى آن ويران گرديده و نشانههاى آن انكار شده، راههاى آن ويران و جادههاى آن كهنه و فراموش گرديده بود.
مردم جاهلى شيطان را اطاعت مىكردند و به راههاى او مىرفتند و در آبشخور شيطان سيراب مىشدند. با دست مردم جاهليت، نشانههاى شيطان، آشكار و پرچم او بر افراشته گرديد. فتنهها، مردم را لگد مال كرده و با سمهاى محكم خود نابودشان كرده و پا بر جا ايستاده بود. امّا مردم حيران و سرگردان، بى خبر و فريب خورده، در كنار بهترين خانه (كعبه) و بدترين همسايگان (بت پرستان) زندگى مىكردند. خواب آنها بيدارى، و سرمه چشم آنها اشك بود، در سرزمينى كه دانشمند آن لب فرو بسته و جاهل گرامى بود.