تفاوت انفاق با صدقه !

[طاهره وحیدیان]

تفاوت انفاق با صدقه !
فرقی بین انفاق و صدقه نیست. هر دو به معنای دادن مال و یا چیزی در راه خدا می‌باشد که برخی از اقسام آن‌ها واجب و برخی هم مستحب می‌باشد.( قاموس القرآن ، ج5 ، ص 212)

http://img.tebyan.net/big/1390/11/2002011413347235649186752251420925524929.gif
انفاق و صدقه هر دو به معنای خرج کردن مال در راه خدا اعم از واجب و مستحب است و هر دو از نظر روایات اسلامی معنای گسترده و وسیعی دارند . برای اینکه بدانیم مفهوم انفاق تا چه حد در اسلام گسترده است کافی است حدیث زیر را مورد توجه قرار دهیم:

پیغمبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود:

کل معروف صدقه، و ما انفق الرجل علی نفسه و اهله کتب له صدقة، و ما وقی به الرجل عرضه فهو صدقة، و ما انفق الرجل من نفقة فعلی اللَّه خلف‌ها، الا ما کان من نفقه فی بنیان او معصیة:
هر کار نیکی به هر صورت باشد صدقه و انفاق در راه خدا محسوب می‌شود (و منحصر به انفاق‌های مالی نیست). و هر چه انسان برای حوائج زندگی خود و خانواده خود صرف می‌کند صدقه نوشته می‌شود. و آنچه را که انسان آبروی خود را با آن حفظ می‌کند صدقه محسوب می‌گردد .

[طاهره وحیدیان]

لفظ صدقه در قرآن بسیار آمده است. صدقه نیز همانند زکات، در اصطلاح متشرعه، مفهوم خاصی پیدا کرده و تنها بر کمک‌های مالی مستحبی، که شخص وظیفه شناس و متعبد، علاوه بر تکلیف واجب خود، به فقرا می‌دهد، اطلاق می‌شود که نقطه مقابل زکات واجب مالی است؛ اما در قرآن، صدقه نیز همانند زکات، مفهومی بسیار گسترده دارد و علاوه بر صدقات مستحب، بر زکات واجب هم اطلاق می‌شود؛ چنان که در این آیه آمده است: «انما الصدقات للفقراء و المساکین و العاملین علیها و المؤلفة قلوبهم و فی الرقاب والغارمین و فی سبیل الله و ابن السبیل فریضة من الله و الله علیم حکیم؛ (توبه 60) صدقات تنها برای نیازمندان، مساکین، کارگزاران آن، کسانی که باید دل‌هایشان را به دست آورد، در راه آزاد شدن بردگان، وامداران، در راه خدا و برای در راه ماندگان باید صرف شود و این فریضه ای است از سوی خداوند و خداوند دانا و حکیم است.»

در این آیه، واژه صدقه در مورد زکات واجب به کار رفته و راه های مصرف آن را نیز بر می شمارد.


زکات که حق الله فی المال است شامل خمس و زکات مستحبی و واجب می‌شود و انفاق اعم از صدقه و زکات و خمس است و شامل همه این امور می‌شود



صدقه در قرآن، در موارد مستحبی نیز به کار رفته و حتی در مواردی مثل مهریه ازدواج نیز از مشتقات همین ماده استفاده شده است: «و آتوا النساء صدقاتهن نحلة» (نساء 4). در این جا صدقه» به ضم دال، که هم ریشه با صدقه است، بر مهریه زن اطلاق شده است.

[طاهره وحیدیان]

می‌توان گفت که در مجموع بیش از بیست مورد در قرآن از واژه صدقه و مشتقات آن مانند: تصدق، صدْقه، مصدقین، مصدقات، متصدقین و متصدقات استفاده شده است در قرآن در باره صدقه، تعابیر زیبایی آورده شده و یا نتایج جالبی بر آن بار شده که افراد را به آن ترغیب می‌کند؛ مثل آن که می‌فرماید:«اگر صدقه خود را مخفی بدارید، بهتر است و گناهان شما را جبران می‌کند و در هر حال، خداوند از کارهای شما آگاه است.» ( بقره 271) و «با گرفتن صدقه، آنان را پاکیزه گردان»( توبه 103) و «چندین برابر آن را پس خواهند گرفت»( حدید 18. 6) و «خدا آنان را پاداش می‌دهد»( یوسف 88. 7) و «خداوند برایشان زمینه بخشش و پاداش عظیم فراهم کرده است»( احزاب 35. اخلاق در قرآن, ج3 ).


آیا میان انفاق و صدقه فرق وجود دارد؟ فرقی بین انفاق و صدقه نیست. هر دو به معنای دادن مال و یا چیزی در راه خدا می‌باشد که برخی از اقسام آن‌ها واجب و برخی هم مستحب می‌باشد.(قاموس القرآن ، ج5 ، ص 212) ولی معمولاً در عرف مردم به کمک‌هایی که انسان به فامیل خود می‌کند، صدقه گفته نمی‌شود، بلکه از آن به انفاق و احسان تعبیر می‌شود و در کمک به فقرا صدقه گفته می‌شود.

[طاهره وحیدیان]

صدقه در قرآن، در موارد مستحبی نیز به کار رفته و حتی در مواردی مثل مهریه ازدواج نیز از مشتقات همین ماده استفاده شده است:«و آتوا النساء صدقاتهن نحلة»در این جا »صدقه« به ضم دال، که هم ریشه با صدقه است، بر مهریه زن اطلاق شده است


خداوند در قرآن کریم همیشه بعد از نماز به زکات اشاره کرده است و چرا از خمس کمتر سخن گفته شده است؟ علامه طبرسی در تفسیر مجمع‌البیان می‌گوید فرق میان صدقه و زکات آن است که زکات واجب است ولی صدقه گاهی واجب و گاهی مستحب است .
از این رو معنای وجوب در زکات لحاظ شده و مراد از آن حق خدا در مال است و در صدقه نیز استحباب و دادن مال برای تقرب به خدا لحاظ شده است مانند درخواست برادران یوسف که به او گفتند: و تصدق علینا "بر ما ببخشای". در 25 مورد از آیات قرآن زکات و صلاة در کلام خدا قرین هم ذکر شده‌اند و بعد از یک رابطه فردی و عبادی میان انسان و خدا امر به تکلیف اجتماعی یعنی توجه به فقرا و محرومین جامعه نموده است. زکات که حق الله فی المال است شامل خمس و زکات مستحبی و واجب می‌شود و انفاق اعم از صدقه و زکات و خمس است و شامل همه این امور می‌شود .